Czym są kwaśne deszcze?
Nazwa „kwaśne deszcze” określa zjawisko tworzenia się w powietrzu związków chemicznych-kwasów, które łącząc się z wodą w postaci deszczu, śniegu lub mgły opadają na powierzchnię Ziemię. W Polsce najczęściej kwaśne deszcze występują na Wyżynie Śląskiej i w Sudetach, jest to spowodowane dużym zagęszczeniem przemysłu w tamtym rejonie. Woda zawierająca rozpuszczone w niej kwasy nie zmienia swoich właściwości barwnych, a więc nie rozpoznasz ich gołym okiem. Czysta woda płynąca w Twoim kranie nie zawiera w swoim składzie kwasów ani zasad, dlatego ma odczyn obojętny. Natomiast kwaśne deszcze ze względu na rozpuszczone w nich kwasy mają odczyn kwaśny. Pomiar odczynu wody jest wykonywany m.in. w Zakładzie Uzdatniania Wody przy pomocy urządzenia zwanego pH-metrem.
Powstawanie kwaśnych deszczów
Aby powstały kwaśne deszcze potrzebna jest woda występująca w stanie ciekłym lub gazowym oraz tzw. kwasy. Tworzą się one w wyniku reakcji chemicznej gazów tj. dwutlenek węgla, tlenki azotu, dwutlenek siarki z cząsteczkami wody znajdującymi się w powietrzu. Dostały się one tam w wyniku działalności człowieka a także naturalnych procesów zachodzących w przyrodzie. Głównym źródłem tlenków siarki i azotu jest spalanie paliw kopalnych tj. węgiel kamienny, węgiel brunatny, gaz ziemny, a także spalanie paliwa samochodowego. Czy wiecie, że rocznie ok. 70 mln. ton dwutlenku siarki emitowane jest do atmosfery w procesie spalania paliw kopalnych w fabrykach lub ze spalania paliwa samochodowego? Porównywalna ilość tych gazów pochodzi z erupcji wulkanów, rozkładu materii organicznej w odchodach zwierzęcych, wyładowań atmosferycznych i pożarów lasów.
Jakie są skutki kwaśnych deszczów?
Kwaśne deszcze powodują wiele zagrożeń dla utrzymania równowagi życia w przyrodzie i wywołują wiele szkód w rolnictwie. Są one widoczne nie tylko w miejscu wysokiej emisji toksycznych gazów (zakłady przemysłowe), ale również wiele kilometrów od nich, gdyż zanieczyszczenia są przemieszczane przez wiatr na duże odległości. Negatywne oddziaływanie kwaśnych deszczów głównie na drzewa iglaste jest widoczne w postaci uszkodzenia ich igieł – tracą zieloną barwę stając się żółto-brązowe lub szybko opadają. Gromadzenie wody kwaśnej w glebie zmniejsza ilość soli mineralnych dostępnych dla roślin kosztem pobierania przez nie metali ciężkich. Powoduje to uszkodzenie korzeni roślin i zabicie grzybów mikoryzowych („dobroczynne grzyby” ułatwiające wchłanianie wody z gleby). Roślina znajduje się wówczas w sytuacji „kryzysowej”, bo nie może pobrać wystarczającej ilości niezbędnych do życia soli mineralnych. Ponadto traci odporność stając się bardziej wrażliwa na choroby przenoszone przez owady lub pasożytnicze grzyby. Możemy sobie wyobrazić, że z tego powodu zostaje zaburzone życie wielu zwierząt, szczególnie tych, które bytują nad brzegami stawów lub jezior i tam mają swoje lęgowisko np. żurawi.